Sıfır otomobilde yaşanan tedarik sorunu ve al-satçıların yüksek iştahı yok satan dönemi başlattı. Yaklaşık 2-3 yıllık süreçte markalar sıfır otomobilde neredeyse 1 yıla kadar sıra yazarken, şimdi yeniden bolluk dönemi başladı. Sorularımızı cevaplayan sektör temsilcileri de yatırım amacıyla araç alımlarının azaldığını ve rekor iç pazar rakamlarında sona gelindiğine değindi. İkinci el üzerindeki köpüğün uçması beklenirken, markalar sıfırda kampanyalara bile başladı.
ALİ YILDIRIM
Türkiye’de otomotiv sektörü iç pazarda hiç görmediği ilginç birkaç yılı neredeyse geride bıraktı. Kur ve vergi çarpanıyla birlikte hız limitlerini aşan fiyatlara rağmen talebin hiç vites düşürmediği son 2-3 yıllık süreçte markalar sürekli yok sattı. Talep oldukça yüksek olunca bu sefer işin içine al-satçılar da girmeye başladı. Kısa bir süre sonra liste fiyatı 1 milyon lira olan modellere ikinci el araç satışı sitelerinde 1.2-1.3 milyon liralar istenmeye başladı. Bayiler de bu süreçte 6 aylık sıra yazınca tüketici hem enflasyon hem de kuru düşünüp bulabildiği aracı sıfırdan daha pahalıya aldı. Fakat tablo tersine dönmeye başladı. Alınan önlemlerle birlikte sıfırdan pahalıya satılamayan ikinci eller ve cezalar az da olsa caydırıcı oldu. Aynı zamanda düşen alım gücü karşısında artan fiyatlar da etkisini gösterdi. Konu hakkında sorularımızı cevaplayan sektör temsilcileri de sıfır araçta bolluk başladığını söyledi.
‘7 AYLIK YÜKSEK PERFORMANS DÜŞÜŞ TRENDİNE GİRDİ’
Hyundai Assan Genel Müdürü Murat Berkel, özellikle orta ve üst segmentte olan araç fiyatlarının yükseldiğini ifade etti. Pazarda talep daralmasının olduğunu anlatan Berkel “Yani, otomotiv sektörünün 7 aylık yüksek performansı, Ağustos’tan itibaren düşüş trendine girdi. Tüketiciler, artan fiyatlar ve özellikle krediye ulaşmadaki zorluklar sebebiyle fiyat anlamında daha ulaşılabilir A ve B segmentindeki yerli modellere yönelmiş durumda. Hyundai Assan olarak İzmit’teki fabrikamızda ürettiğimiz i10, i20 ve BAYON modellerimize çok fazla talep olduğunu görüyoruz. Son yönetmelikle beraber, yatırımcı olarak nitelendirdiğimiz tüketicilerin yerini nihai kullanıcılar almaya başladı. İkinci elde de bu durumdan kaynaklı satışlarda ve fiyatlarda gerileme görülüyor. Yatırımcıların çekilmesi ve yüksek fiyatlı araçlara olan talebin azalmasıyla birlikte son dönemde araç bulunurluğunda da artış olduğu gözlemlenmektedir. Sonuç olarak şu an perakende müşterileri istedikleri araçlara daha rahat ulaşabiliyor” dedi.
‘YATIRIM AMACIYLA ALANLAR AZALDI’
Honda Türkiye Kıdemli Genel Müdür Yardımcısı Bülent Kılıçer, son 3-4 aylık satış performansının önceki yılın üzerinde olduğunu söyledi. Kılıçer “Bu hareketlilik kapsamında iç pazarın biraz daha rahatladığını söyleyebiliriz. İvme devam ederse pazar 1 milyonun üzerine çıkar. Ancak bunun önünde engeller var. Kredili araç alacak tüketici için kredi erişilebilirliği düştü. Altın ve dövizin yükselişi satın alma gücünün üzerine çıktı. Dolayısıyla üretimdeki kısıt kalkmış olsa dahi bu engeller aşılmadığı sürece 3’üncü ve 4’üncü çeyrekte bu ivmenin korunması zor diyebiliriz. Bu kapsamda pazarın yılsonunda 800 bin civarında olacağını öngörüyoruz. Alınan önlemlerin fiyat düzenlemesinde mutlaka faydasını olduğunu düşünüyorum. Ancak ikinci el fiyatlarının aşağı çekilmesindeki en büyük etken pazardaki arzın artması yani otomobil bulunurluğunun artmış olması. Pazardaki arz artışının sebebi çip krizi etkilerinin geçmesi diyebiliriz. Ancak otomobilleri yatırım amacı ile alan kişilerin de yüksek beklentilerinden vazgeçmesi de pazar hareketlerini tetikledi” diye konuştu.
‘BU SÜREÇTE HİÇ GÖRMEDİĞİMİZ
MARKALAR KAMPANYALARA BAŞLADI’
Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın “Pandemiden beri devam eden sıfır araç tedariğinde yaşanan sıkıntılar bitti. Bunu bayilerdeki araç bolluğundan anlamak mümkün. Bakanlığın aldığı önlemler de işe yaradı. İkinci el araç ilanları 27 binlerden bin 700’lere düştü. Bununla birlikte ikinci el araç fiyatlarının üzerindeki köpük de alınmış olacak. Aralık ayına kadar bir normalleşme dönemine gireceğimizi çok net bir şekilde söylemek doğru olur. Özetleyecek olursam; 0 km araç tedariği bollaştı. Zaten ikinci el araç fiyatlarının makul seviyelere gelmesinin en önemli sebebi 0 km araç fiyatlarının yüksekliğiydi. Biz bir normalleşme bekliyoruz. Bu normalleşmenin de en önemli unsurlarından bir tanesi pandemi döneminde hiç görmediğimiz otomobil markalarının 0 km araç satışlarında yaptığı satış kampanyaları. Artık bunları da görmeye başladık. Dolayısıyla yıl sonuna ikinci el araç fiyatlarında bir normalleşme bekliyoruz. Sıfırda ise döviz arttığı sürece 0 km araç fiyatları hiçbir zaman düşmez” yorumunda bulundu.
‘SON BİR YILDA FİYATLAR YÜZDE 77 ARTTI’
Son bir yıllık süreçte fiyatlardan da bahseden Hüsamettin Yalçın şunları söyledi: “Son bir senede yani Ağustos 2022- Ağustos 2023 döneminde 0 km araç fiyatları yüzde 77 artmış durumda. Bu getiriyi başka bir finansal enstrüman şu an getiremiyor. Yatırım amaçlı 0 km araç alımından vazgeçilmedi. Türkiye’de enflasyon devam ettiği sürece 0 km araç sahipliği hep bir yatırım aracı olur. Ne zaman ki enflasyon düşer, 0 km araç sahipliği de bir yatırım aracı olmaktan çıkar. Bunun tabi başka nedenleri de var ama en önemli nedeni enflasyon diyebiliriz. Lüks segmentte bazı iptaller oldu ama bu yatırımdan vazgeçmek anlamında algılanmamalı.”
‘BAYİLERDE ARAÇLAR BİRİKMEYE BAŞLADI’
İstanbul Motorlu Araç Satıcıları Derneği (İMAS) Başkanı Hayrettin Ertemel “Sıfır araç satanların ellerinde arabalar birikmeye başladı. Hatta ve hatta çok yakında eskiden olduğu gibi sıfır faizli, kendilerinden kampanyalar düzenlediği günlere döneceğiz. Bakanlık bu işin üstüne kararlılıkla gidiyor. Bu bizler için çok önemli. Piyasa yavaş yavaş oturmaya başladı. Bir ay sonra çok daha güzel oturacak. Sektör temsilcileri olarak hep burada istediğimiz şey şuydu, sektörümüzün pandemi öncesine dönmesi” ifadelerini kullandı.
‘KİRALAMA SEKTÖRÜ PARKINI BÜYÜTECEK’
TOKKDER Yönetim Kurulu Başkanı İnan Ekici “Otomotiv pazarında arz talep dengesinin bozulması, 2022 yılında araç kiralama sektörünü de etkiledi. Hem kısa hem de uzun dönemli araç kiralamadaki talebe rağmen, tedarikte yaşanan aksaklıklar, araç kiralama şirketlerinin ihtiyaç duyduğu araçlara erişimini zorlaştırdı. Günlük araç kiralama sektöründe ise 2023 yılında yaşanan deprem, araç bulunurluğunda devam eden problemler ve finansmana ulaşım zorluklarına rağmen, 2022 yılına göre araç parkının yaklaşık yüzde 5-10 seviyesinde arttığını söyleyebiliriz. Bununla birlikte, sektör hala pandemi öncesi 2019 yılı araç parkı büyüklüğüne erişmek için çaba sarf ediyor” açıklamasında bulundu.
