Tüketim kısılmaya çalışıldıkça 4 teker gaza basıyor

Otomotivde dış ticaret fazlası eksiye doğru yol alıyor. Daha geçen yıldan verilen sinyaller zaten dikkat çekerken, ilk çeyrekte de tüketimin kısılmaya çalışılmasına rağmen ithalat durmadı. İthal araç satışları ilk çeyrekte 200 bini geçti. Yerli modeller 95 bin bandına gelemedi. Sadece Çinlilerin ithal satışlardan aldığı pay yüzde 11’in üzerine çıktı. Bakanlık verilerine göre, 6 milyar dolar olan motorlu taşıt vb ithalatı 7.3 milyar dolara çıktı.

ALİ YILDIRIM

Otomotivde dış ticaret fazlası eksiye doğru yol alıyor. Daha geçen yıldan verilen sinyaller zaten dikkat çekerken, ilk çeyrekte de tüketimin kısılmaya çalışılmasına rağmen ithalat durmadı. İthal araç satışları ilk çeyrekte 200 bini geçti. Yerli modeller 95 bin bandına gelemedi. Sadece Çinlilerin ithal satışlardan aldığı pay yüzde 11’in üzerine çıktı. Bakanlık verilerine göre, 6 milyar dolar olan motorlu taşıt vb ithalatı 7.3 milyar dolara çıktı. Bir taraftan kredi kartı harcamaları diğer yandan da tüketim malı harcamaları hızla yükseliş kaydediyor. Tüketim kısılmaya çalışılırken ithalat tüm hızla artıyor. Otomotiv sektörü yıllardır dış ticaret açığı veriyordu. Fakat TÜİK verilerine göre, geçen yıl ihracat sadece yüzde 19 yükselirken, ithalatta yüzde 124’lük patlama yaşandı. 11 milyarlık ihracat karşısında, ithalatta 17.5 milyar dolar oldu. Uzun bir süre sonra sektör 6.5 milyar dolar açık vermişti. Yılın ilk iki ayında da ihracat 5.1 milyar dolar seviyesindeyken, ithalatta 4.6 milyar dolar olarak kayıtlara geçti. Asıl tablonun ise mart ayından sonra ortaya çıkması bekleniyor. İlk 2 ayda otomotiv tarafından cari fazla sadece 467 milyon dolar seviyesinde. Önceki yıllarda bu fazla daha büyüktü.

İTHALAT VERİLERİ HIZLA ARTIYOR

Uzun bir zamandır otomotiv sektörü de pazara giren yeni markalarla birlikte ithalat verilerinin de hızla arttığı görüldü. Ticaret Bakanlığı’nın öncü verilerine göre sadece Mart ayında tüketim malı ithalatı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 19,3 artarak 4,6 milyar doları buldu. Diğer taraftan otomobil ve hafif ticari araç ithalatı da hiç durmadı. Sadece iç pazarda mart ayında 76 bin 768 araç satışı Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) kayıtlarına girdi. Yerli araç satışı da 33 bin 60 adet oldu. Hatta yılın ilk çeyreğine bakıldığında 295 bin 519 adetlik pazardan yüzde 68 pay alan ithal üreticiler toplamda 200 bin 764 adet araç sattı. Yerli de sadece yüzde 32 pay alarak 94 bin 755 adet araç sattı. Sadece mart ayında geçen yılın aynı dönemine göre, motorlu kara taşıtları vb. ürünlerin ithalatı 2.4 milyar dolardan 5.7 milyar dolara yükseldi. İlk çeyrekte ise 7.3 milyar dolar harcandı. Sektör temsilcileri yaşanan bu durumu bir tehlike olarak değerlendirdi. Özellikle Çinli üreticilere değinen uzmanlar, ithal araç payının artmasını ekonomi için büyük tehlike olduğunu vurguladı. 2022 yılında yapılan motorlu taşıtlar ve aksam ithalatı 17.6 milyar dolar seviyesindeyken 2023’te 32.2 milyar dolara çıkmıştı.

ÇİN İLK SIRADA

Mart ayında 3.9 milyon dolarla Çin ithalatın en başında gelen ülkelerden. Hatta bir önceki yıla göre de payının yüzde 13 arttığı görülüyor. Mart ayında motorlu kara taşıtları ve benzeri ithalat fasılı 2.4 milyon dolardan yüzde 13 artarak 2.7 milyon dolara çıktı. Sadece mart ayında Çinli üreticiler Türkiye’de 9 bin 607 araç satışı gerçekleştirdi. Toplamda ise 22 bin 338 adet Çin aracı Türkiye’de satıldı. Toplam pazardan da yüzde 7,6 pay alınırken, ithal pazardan aldığı pasta yüzde 11,1 oldu.

YERLİ SATIŞLARI DÜŞÜYOR

Türkiye otomobil ve hafif ticari araç toplam pazarı, 2024 yılı Ocak-Mart döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 25,2 oranında artarak 295 bin 519 adet olarak gerçekleşti. Otomobil satışları, 2024 yılı Ocak-Mart döneminde geçen yıla göre yüzde 33,05 oranında artarak 233 bin 389 adet, hafif ticari araç pazarı yüzde 2,6 artarak 62 bin 130 adet oldu. İlk çeyrekte gerçekleşen pazardan yüzde 67,8 pay alan ithal araçlar, 76 bin 768 araç sattı. Yerli modellerin ise satış adedi (33 bin adet) ithallerin yarısından daha az oldu.

İLK ÇEYREKTE CHERY İLK 3’E GİRDİ

Yılın son çeyreğini oldukça iyi kapatan Çinli üreticilerde yüzler gülüyor. 3 ayda toplam 22 bin 388 araç satan Çinli markalar, 2024’ten oldukça umutlu. Yerli modeller Şubat ayından Mart’a vites düşürürken, Uzak Doğulu üreticiler atağa kalktı. Toplam pazardan ilk çeyrekte yüzde 7,6 pay alan Çinli markalar, ithallerden ise yüzde 11,1 pastayı kaptı. Bu 3 aylık periyotta hiç kuşkusuz en çok satan marka ise Chery oldu. Hem mart ayında hem de yılın ilk çeyreğinde ilk 3’e ismini yazdıran marka, 15 bin 476 araç satışına imza attı. Çinliler bu ilk 3 ayda 22 bin 388 araç satmıştı. Yani yüzde 70 ile en büyük dilimin sahibi oldu.

FİYAT DENGESİ BOZULUYOR

Renault Group Türkiye’nin eski CEO’su ve Sürdürülebilir Mobilite İnisiyatifi (SMİ) Başkanı Hakan Doğu, fiyatlarla ilgili bir analiz paylaşarak, Çinli üreticilere değindi. Doğu “Dünyada araç fiyatları düşmeye devam ediyor. Çin fiyatları 2002 seviyesine düşmüş. İç piyasada yandım diyen Çinli daha kârlı satmak için başka pazarlara saldırdıkça oralarda fiyat dengesi bozuluyor. Ne var işte ne iyi diyenlere: Otomotiv çok ağır yatırımlı bir iştir. Fiyatlar böyle düşerse kimse ayakta kalamaz. Üreticisinden, yetkili sayıcısına, kiralama şirketine. Çin 2022 sonu itibari ile 43 milyon üretim kapasitesine karşılık, kapasite kullanımı yüzde 55 (China Passenger Car Association). Bu her sektörde bir Çin klasiği; kapasite fazlası ve kendi içindeki bu yapısal bozukluğu yurt dışına ihraç ediyorlar. En son kurbanı Avrupalı güneş paneli üreticileri olmuştu” dedi.

MART AYINDA İHRACAT DÜŞTÜ

Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) verilerine göre, Türkiye otomotiv endüstrisinin mart ayı ihracatı geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 1,8 azalarak 3 milyar 225 milyon dolar oldu. Türkiye ihracatında yine ilk sırada yer alan endüstrinin aldığı pay ise yüzde 14,3 olarak gerçekleşti. Yılın ilk üç ayında otomotiv endüstrisi ihracatı yüzde 6 artışla 9 milyar 132 milyon dolara ulaştı. OİB Yönetim Kurulu Başkanı Baran Çelik, “Geçen mart ayında endüstrimiz bugüne kadar aylık bazda yapılan en yüksek ikinci ihracat rakamına ulaştı. Binek otomobillerde ihracat çift haneli gerilerken, Eşya Taşımaya Mahsus Motorlu Taşıtlar ve Otobüs Minibüs Midibüs ihracatı çift haneli arttı. İtalya’ya yüzde 12 ihracat artışı kaydederken, Almanya’ya yüzde 14 ve Fransa’ya yüzde 16 ihracat düşüşü yaşadık” dedi. Ülke grubunda yüzde 70 pay ile ilk sırada yer alan Avrupa Birliği ülkelerine yüzde 8 azalışla 2 milyar 127 milyon dolar ihracat yapıldı. Diğer Avrupa Ülkeleri yüzde 13 pay ile ülke grupları arasında ikinci sırada yer alırken, bu ülke grubuna yönelik ihracat 8 arttı. Orta Doğu Ülkeleri’ne yüzde 44 ve Afrika Ülkelerine yüzde 31 ihracat artışı yaşandı.