Yüzde 45’in bugün şansı var seneye yok

2023 matrah artışı ne kadar olacak? Türkiye’de yaşanan kur artışları ve demode vergi sistemi araç fiyatlarda sert artışa neden oldu. Fiyatlar yükseldikçe araçların vergi dilimleri de değişti. Son 1 yıldır sektör temsilcileri matrah dilimlerinin güncellenmesi için çağrı yaparken, ekonomi yönetimi sessizliğini korudu. O sessizlik geçtiğimiz gün ‘sadece matrah artışı olacak’ mesajıyla bozuldu. Matrahlarda yeniden değerleme oranında bile artış yapılsa bile yüzde 45’lik en alt dilime giren araç sayısı sıfır. O yüzden hesapların çok ince yapılması gerekiyor.

ALİ YILDIRIM

2023 matrah artışı ne kadar olacak? Türkiye’de otomobil sahibi olmak artık eskisi gibi kolay değil. Bir tarafta yüksek kur, diğer tarafta ise vergi yeni araç sahibi olmayı her geçen gün bir adım daha uzaklaştırıyor. Buna özellikle demode özel tüketim vergisi (ÖTV) eklenince fiyatlar her gün yeni bir tavan yapıyor. Araç sahibi olmak isteyenler son dönemde büyük bir ÖTV indirimi beklese de teorik olarak bunun mümkün olmadığı ortada. Yaklaşık 1 yıldır ÖTV matrahlarında artış gerçekleşmedi. Sektör temsilcileri de bu konuda uzun bir süredir temas halinde olduklarını ifade ediyor. En son Ocak 2022’de matrah dilimlerinde artış olmuştu. Gelinen 11 aylık dönemde fiyatlar o kadar arttı ki yeniden düzenlemeye şart gözüyle bakılıyordu. Yılın ikinci haftasında en düşük dilim 92 bin liradan 120 bin liraya çıktı. Yani 205 bin liralık bir otomobil yüzde 45 vergi dilimine giriyordu. 2021’den 2022’ye geçişte yeniden değerleme oranı yüzde 92,9 seviyesinde olmasına rağmen en düşük matrah sadece yüzde 30,4 arttı.

385 BİN LİRAYA 2023’TE OTOMOBİL OLACAK MI?

2023 yılında matrah artışı yeniden değerleme oranında (yüzde 122) olsa bile 120 bin liralık en düşük yüzde 45’lik dilimin çıplak fiyatı 266 bin liraya çıkacak. Buna vergi dilimi ve toplamın yüzde 18 KDV’si de eklendi mi toplam etiket 385 bin liraya ulaşacak. Ama bu fiyata da 2023’te otomobil neredeyse kalmayacak. Aynı zamanda matrah artışlarının yeniden değerleme oranından olması da oldukça uzak. Şartlar tabloda gösterdiğimiz gibi olsa bile 385 bin liraya 2023 yılında otomobil bulmak zor. Çünkü kurdaki yükseliş, ÖTV sistemi ve artık Avrupa’da da durmayan fiyat artışları maliyetleri sert etkiliyor. Eğer bu sistem bugün hayata geçerse 3 model belki yüzde 45’lik dilime inebilir. Ama seneye kampanya destekleri olmazsa yüzde 45’lik vergi dilimi büyük bir ihtimalle işlevsiz kalacak. Bütün bu tablo karşısında sistemin detayları çok iyi hazırlanması gerekiyor. Veya yüzde 45’lik matrah diliminin komple kaldırılması daha isabetli olur.

600 BİN LİRAYA C SINIFI ZATEN YOK

Yine aynı şartlarda yüzde 50’lik matrah diliminin kağıt üstünde 333 bin liraya çıkması hesaplanıyor. Yeniden değerleme oranına göre, yaptığım hesaplamalar sonrasında yüzde 50’lik vergi diliminin perakende sınırı ise 590 bin liraya tekabül ediyor. Bugün bile bu paraya C sınıfı oldukça zor olurken, A ve B segmentinde seçenekler oldukça fazla. Fakat 2023’te tablonun nasıl bir porte çizeceğini kimse kestiremiyor. Değil 2023’e markalar ertesi haftaya bile fiyat vermekte zorlanıyor.

FİYATLAR ARTIK YÜZDE 80’DEN BAŞLIYOR

Son dönemde yaşanan fiyat dalgasıyla birlikte etiketlerde dengeler değişti. Ne yüzde 45 ve yüzde 70 aralığında otomobil kalmadı. Neredeyse 2 model hariç yüzde 80’in altında otomobil kalmadı. Ocak 2023 ile birlikte gerçekleşecek matrah artışı sonrasında tablonun tam olarak ne olacağı bilinmiyor. Yüksek ihtimalle yeniden değerleme oranı matrah artışlarına tam olarak uygulanmayacak. Daha önce de uygulandığı gibi en fazla artışın yüzde 50 oranında yapılacağı tahmin ediliyor.

2021’DE ETKİSİ 3 AY SÜRMÜŞTÜ

2021 yılında yapılan matrah artışında fiyatlar kısa süreli gerilemişti. O dönemde de fiyatların yeniden adım adım eski haline döndüğü görüldü. Artan kur ve araç bulunabilirlik etkisi sürmeye devam ederken, 2 aylık bir süreçte fiyatların birçoğu sınırı aştı. Ağustos 2021 ortasında gerçekleşen matrah artışı sonrasında bazı orta ve alt sınıf modellerin fiyatlarında iyileşme görülmüştü. Fakat o dönemde de sektör temsilcileri bunun kalıcı bir hamle olmadığını uzun vadeli bir önlem alınması gerektiğini paylaşmıştı.

ARA DİLİMLER BİLE ÇARE OLMADI

Ocak 2022’de yayımlanan karara göre, Motor 1600 santimetre küp (cm3) geçmeyenler için yüzde 45, 50, 80 şeklinde üç farklı dilimde uygulanan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oranlarına ara kademeler eklenmişti. ÖTV matrahı 120 bin lirayı aşmayan otomobiller yüzde 45’lik vergi oranı diliminde yer aldı. 120 bin lirayı aşıp 150 bin liraya kadar olanlar yüzde 50’lik vergi diliminde değerlendirilecek. ÖTV matrahı 150 bin lira ile 175 bin lira arasında olan araçlar için ise oran yüzde 60 olarak belirlendi. 175 bin lira ile 200 bin aralığında olan araçlar da yüzde 70 vergi oranı içinde yer almıştı. Bu oranlar bile bir süre sonra mevcut tabloda olduğu gibi işlevsiz kalmıştı.