Üretim ve ihracata çip darbesi

Otomotiv üretiminde başlayan çip krizi tüm dünyada dengeleri değiştirirken, Türkiye’de de ilk vaka görüldü. Üretim ve ihracata yansıyan sorun, verilerde de kendini gösterdi. Salgınla geçmeye devam eden zor bir yılın ardından 2021’de de çip krizi dikkat çekti. OSD verilerine göre, 2020 yılında önceki yıla göre atağa geçen veriler 2021 ile birlikte tekrar daralmaya başladı. 2021’in Ocak ayında otomobil üretimi önceki seneye göre yüzde 8, şubatta ise yüzde 22 geriledi. İhracat ise Şubat 2020’de 32 daraldı.

ALİ YILDIRIM-İSTANBUL

Otomotiv sektörü pandemiyle birlikte zor bir yılı geride bırakırken, salgının geçici etkileri tıpkı virüs gibi 2021 yılına da sıçradı. Gelişen teknoloji otomotiv sektörünü de abluka altına alırken, araçlarda bulunması gereken çip tarafında tedarik sorunları yaşanmaya başladı. Pandemi döneminde çip üreticileri otomotiv tarafında istediği potansiyeli yakalayamayınca daha çok teknoloji şirketlerine yöneldi. Tekelde bulunan birkaç çip üreticisi tedariklerini başka alanlara kaydırınca birden açılan otomotiv üretimi sekteye uğramaya başladı. Otomotivde teker dönmeye başlayınca talebe cevap veremeyen çip tedarikçileri yetersiz kaldı. Türkiye’de de bunun somut örneği ilk olarak Oyak-Renault fabrikalarında başladı. Oyak Renault Genel Müdürü Dr. Antoine Aoun geçen hafta, küresel otomotiv sektöründe yaşana tedarik sorunlarının Oyak Renault’u da etkilediğinin açıklamasını yapmıştı. Sektör için hayati öneme sahip elektronik bileşenlerde tedarik sorunu yaşandığına dikkat çeken Aoun, üretime 1 hafta ara verdiklerini paylaşmıştı. Avrupalı birçok otomobil üreticisi sorunun zaten risk oluşturmaya başladığını ve kepenk kapattıklarını aylar öncesinde bildirmişti.

PANDEMİNİN DE GERİSİNDE

Çip krizinde yaşanan tedarik sıkıntısı verilere de yansımaya başladı. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) verilerine göre, üretim ve ihracatta kayıpların gerçekleştiği görüldü. Hem pandemi hem de çip krizi sektöre katmerli olarak yansıdı. OSD verilerine göre, 2019 Ocak ayında otomobil üretimi 71 bin 397, şubatta ise 80 bin adedin üzerinde gerçekleşti. 2020’nin aynı dönemine gelindiğinde pandeminin hemen öncesinde ocak ayında otomobil üretimi 75 bin 396 adede, Şubat 2020’de ise 87 bin 710 adede çıkmıştı. Her şey tam yolunda giderken, Türkiye’de tam 1 yıl önce ilk vakalar gelmeye başladı. 2021 yılına gelindiğinde de pandemiyle birlikte çip krizi hortladı. 2020’nin Ocak ve şubat aylarında önceki yıla göre artışa geçen otomobil üretimi 2021’de ‘çip’e takıldı. 2021 Ocak ayında otomobil üretimi yüzde 8 gerileyerek 68 bin 777 adet oldu. Şubat ayında da salgın gibi çip vakaları da artışa geçti. Yüzde 22’ye ulaşan gerilemeyle otomobil üretimi 68 bin 105 adede düştü. Asıl sorun ise Mart 2021 ile başlayacak. Üretim araları yavaş yavaş baş göstermeye başlayınca üretimde daralma güç bulacak.

İHRACAT TARAFINDA DA KRİZ BAŞLIYOR

Koronavirüs salgını bazı otomobil pazarlarında yeni bir otomobil almayı hâlâ ikinci belki de üçüncü plana attı. Fakat asıl sorun ihracat pazarında da çip oldu. Bazı Avrupalı üreticler çip krizini çözmeden otomobillerini ihraç etmedi. Bu yüzden el ile sayılabilecek olan birkaç modelin Türkiye’ye geliş tarihleri ertelendi. Bazı markalar da Türkiye’nin bu konuda katı bir kuralı ya da yaptırımı olmadığı için yeni model ihracatında hız kesmedi. Avrupa ise bu konuda oldukça seçici. Bu detaycılık OSD verilerine de yansıdı. Yine 2019 yılının ilk iki ayında Türkiye’nin otomobil ihracatı 128 bin adet seviyesinde. 2020’nin aynı dönemide bu adet 135 seviyelerine yükseliyor. Fakat 2021’de durum aynı değil. Ocak ayında ihracat önceki yıla göre yüzde 20 gerilerken, Şubat 2021’de bu daralma yüzde 32’leri buluyor.