Türk otomotiv sanayisi uzun bir süredir baskı altında. Pazara dahil olan yeni markalar ucuz fiyat politikasıyla harekete geçince yerlilik oranı gittikçe düştü. İthalat artmaya başladı. Aynı zamanda uzun bir süredir güncellenmeyen matrah oranları, yüksek faiz, yüksek kur ve yüksek vergi kıskacı da hem iç pazarı hem de üretimi etkiledi. Yılın ilk 7 ayında üretim yüzde 5, ihracat yüzde 1 düştü. İç pazar ise yerinde saydı.
ALİ YILDIRIM
Türkiye’de montaj sanayi olarak başlayan otomotiv üretimi bugün büyük bir katma değer üreterek hem ülkemizde hem de dünyadaki seyrine devam ediyor. Fakat gelinen noktada alınan kararlar, vergi uygulamaları ve jeopolitik olaylar otomotiv sanayinin seyrini olumsuz etkiliyor. Özellikle Türkiye ayağında uzun süredir değişim göstermeyen matrah dilimleri yerliliği, yüksek faiz oranları iç pazarı, yüksek kur fiyatları ve yüksek vergi oranları öncelikle pazarın çarpan etkisiyle otomotiv sanayiyi derinden etkiliyor. Bakıldığında neredeyse 2 milyon adetten fazla üretim kapasitesine sahip tesisler tam kapasite artışına gitmiyor. Düşük tempolu pazar ve ihracat iştahındaki kayıp sanayiyi olumsuz etkiliyor. Bunun etkisi verilere de yansıyor. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD), 2024 yılının ocak-temmuz dönemine ait üretim ve ihracat adetleri ile pazar verilerini açıkladı. Buna göre, yılın ilk 7 aylık döneminde toplam otomotiv üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 5 azalarak 823 bin 636 adede ulaştı. Otomobil üretimi ise yüzde 2 azalarak 542 bin 177 adet olarak gerçekleşti. Traktör üretimiyle birlikte toplam üretim ise 853 bin 704 adedi buldu.
İHRACAT ADET BAZINDA GERİLEDİ
Otomotiv ihracatı geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre adet bazında yüzde 1 gerileyerek 581 bin 865 adet olarak gerçekleşti. Bu dönemde otomobil ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1 artış kaydederken, ticari araç ihracatı ise yüzde 5 oranında geriledi. Traktör ihracatı ise 2023 yılının aynı dönemine göre yüzde 20 azalarak 9 bin 532 adet olarak gerçekleşti. 2024’ün ilk 7 aylık döneminde toplam pazar, bir önceki yılın aynı dönemiyle benzer seviyede kaldı.
KAPASİTENİN YÜZDE 73’Ü KULLANILIYOR
Yılın ilk yedi aylık döneminde ticari araç grubunda üretim bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 12, ağır ticari araç grubunda yüzde 18, hafif ticari araç grubunda ise yüzde 11 geriledi. Bu dönemde, otomotiv sanayisinin kapasite kullanım oranı yüzde 73 olarak gerçekleşti. Araç grubu bazında kapasite kullanım oranları ise hafif araçlarda (otomobil + hafif ticari araç) yüzde 73, kamyon grubunda yüzde 77, otobüs-midibüs grubunda yüzde 54 ve traktörde yüzde 69 seviyesinde gerçekleşti.
YERLİLİK ORANI DÜŞÜYOR
GÖZLER YENİ ÜRETİMLERDE
2024’ün ilk 7 aylık döneminde toplam pazar, bir önceki yılın aynı dönemiyle benzer seviyede kaldı ve 698 bin 368 adet düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde, otomobil pazarı da yüzde 3 oranında artış sağladı ve 536 bin 351 adet oldu. Ticari araç pazarına bakıldığında ise yılın ilk 7 ayında, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla toplam ticari araç pazarı ve hafif ticari araç pazarı yüzde 11 gerilerken ağır ticari araç pazarında düşüş yüzde 9 olarak kayıtlara geçti. 2024 yılı ocak-temmuz döneminde otomobil satışlarındaki yerli araç payı yüzde 30, hafif ticari araç pazarında yerli araç payı ise yüzde 31 olarak gerçekleşti.
ZOR AYLAR BAŞLIYOR
Sadece Temmuz bazında bakıldığında bile tablonun çok iyi olmadığı ortaya çıkıyor. Üretim Temmuz 2024’te neredeyse yüzde 14 daraldı. Otomobil ve hafif ticari araç pazarındaki küçülme seansı yüzde 17,2’ye çıktı. İhracatta ise yüzde 9’luk artış kaydedildi. Uzmanlar ise yılın kalan döneminde özellikle iç pazar için daha zor olacağı görüşünde. Hem faiz oranları hem de yaşanan yüksek vergi ve matrah sorunu satışları derinden etkileyecek. Ama tüm bu olumsuz havaya rağmen pazarın bu yıl 1 milyon adedi geçeceği tahmin ediliyor.
