İkinci el araç pazarı son üç aydır 1 milyon adetlerin üzerinde bir seyir izlerken, şimdi yönünü düşüşe çevirdi. ODMD verilerine göre, 2023 başında motosiklet ve traktör dahil 952 bin adet olan pazar şubat ayında 705 bin adede kadar düşse de sonraki üç aylık süreçte milyondan geri dönerek 892 bin adede kadar geriledi. Haziran ayında ikinci el otomotiv pazarı bir önceki aya göre, yüzde 20 geçen yılın aynı ayına göre ise 13 düştü. Vatandaş şimdilik bekle gör stratejisini uygulamaya başladı.
ALİ YILDIRIM
Türkiye’de otomotiv sektörü pandemiyle birlikte zor bir viraja girerken, artan kur ve vergi sistemi sıfır otomobil fiyatlarını patlattı. Bununla birlikte ikinci elde de sert yükselişler görülürken, sıfırın fiyatı arttıkça ikinci elde de yükseliş hız kesmedi. Hatta burada fiyatlar sıfırda yaşanan tedarik sorunu yüzünden etiketin üzerine bile çıkarken, bakanlık yıllarca buna önlem alamadı. Bugün bakıldığında en ucuz otomobil fiyatının 1 milyon liraya doğru hızlı bir yolculuğa başlaması dikkat çekerken, ikinci elde de tablo çok farklı değil. Çok değil yaklaşık 1 yıl önce 1 milyon liraya maksimum 2-3 yaşında rahatlıkla lüks bir otomobil alınabilirken, bugün değil orta sınıf alt sınıf otomobil bile zor alınıyor. Seçimlerin bitmesiyle birlikte bu sisteme el atan bakanlık uyguladığı bir takım cezai işlemler ve kurallar en azından ikinci el fiyat etiketinin sıfırın üzerine çıkmasının önüne geçti. Fakat burada da çözüm kolay oldu. Fiyatı etiketin altında tutan satıcılar telefonla yapılan görüşme sonrasında aracın gerçek yani sıfır üzerindeki fiyatını söylüyor. Bu fırsatçılığa rağmen vatandaşlar da atılan son adımlarla birlikte kısa bir süreliğine de olsa beklemeye geçti. Pazar 3 ay sonra ilk kez aylık bazda 1 milyonun altına indi.
BİR AYDA YÜZDE 20 GERİLEDİ
Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği’nin (ODMD) Makroekonomik Haziran 2023 Değerlendirmesine göre, 2023 başında motosiklet ve traktör dahil 952 bin adet olan pazar şubat ayında 705 bin adede kadar düşse de sonraki 3 aylık süreçte 1 milyon adedin üzerinde seyretti. Haziran 2023’te çeyrek dönemlik yükselişin ardından ilk kez düşen pazar 892 bin adede kadar geriledi. Geçen yılın aynı ayında pazar yine 1 milyon adedin üzerindeydi. Böylece haziran ayında ikinci el otomotiv pazarı bir önceki aya göre, yüzde 20, geçen yılın aynı ayına göre ise 13 düştü. Böylece atılan adımlar fiyat olarak tam olmasa da satış olarak etkisini göstermiş oldu. En son Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik değişikliğine göre; 1 Ocak 2024 tarihine kadar, ikinci el motorlu kara taşıtlarının, üretici veya distribütör tarafından tavsiye edilen güncel satış fiyatının üzerinde bir fiyattan ilan yoluyla pazarlanması ve satılması yasaklandı.
5 MİLYONDAN FAZLA İKİNCİ EL SATIŞI YAPILDI
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre de veri paylaşan ODMD, 2023 Haziran ayı sonu itibarıyla Türkiye ikinci el otomotiv pazarının yüzde 21,9 arttığını paylaştı. Motosiklet ve traktör dahil toplamda 5 milyon 714 bin 722 aracın el değiştirdiğini paylaşan raporda ikinci eldeki ivmelenme de dikkat çekti. 2022 Haziran sonunda ikinci el araçlar toplam pazarı 4 milyon 689 bin588 adet seviyesinde gerçekleşmişti. 2023 Haziran sonunda toplam otomobil ve ticari araç ikinci el pazarı yüzde 22,1 artarak 5 milyon 71 bin 98 adet seviyesinde gerçekleşti. Otomobil pazarı yüzde 77,3 pay ve 3 milyon 918 bin 848 adetle ilk sırada yer aldı. Otomobil pazarını yüzde 18,2 pay ve 921 bin 985 adetle kamyonet pazarı izledi.
KREDİ HACMİ DİPLERDE
ODMD’nin makro raporunda yer verdiği Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre; 2023 Haziran ayı sonunda Toplam Kredi Stoku, geçen seneye göre yüzde 62,62 artarak 269 milyar 886 milyon TL oldu. 2023 Mayıs ayına göre ise yüzde 0,27 arttı. 2023 Haziran ayında Finansman Şirketleri Kredi Hacmi toplamı 67 milyar 994 milyon TL, Bankacılık Sektörü Kredi Hacmi toplamı 1 trilyon 511 milyar TL olmak üzere, Toplam Taşıt Kredi Stoku 2 trilyon 698 milyar TL olarak gerçekleşti. Taşıt Kredi Stoku’nun 90 milyar 533 milyon TL’lik tutarını Bireysel Tüketici Kredileri oluştururken, 179 milyar 352 milyon TL tutarını da Ticari Tüketici Kredileri oluşturdu. Ortalama faiz oranlarına bakıldığında Mayıs 2023’te yıllık 27,58 olarak kaydedildi. Bu oran verinin işlendiği grafiğe göre, Aralık 2021’den sonraki en yüksek seviye. Son 18 aylık dönemde Nisan 2022’de yıllık faizin yüzde 25,13 olduğu ayda toplam hacim 15 trilyon 113 milyar ile patlama yaparken, Mayıs 2023’te hacim sadece 1 trilyon 736 milyarda kaldı. Uzmanlar bunun en büyük nedenlerinden birinin ise bankaların kredi verme konusunda iştahsız olduklarını vurguluyor.
